Trẻ hay nôn trớ - nguyên nhân và cách xử trí, chăm sóc cho trẻ

Nôn trớ là hiện tượng phổ biến ở trẻ nhỏ, nhất là trong giai đoạn trẻ đang còn bú sữa mẹ. Nếu là nôn trớ sinh lý, trẻ sẽ tự khỏi khi lớn lên; nhưng nếu triệu chứng nôn trớ liên quan đến các bệnh lý tiêu hóa, bố mẹ cần phát hiện sớm để có biện pháp xử trí, điều trị sớm cho trẻ.

Nôn trớ là hiện tượng phổ biến ở trẻ sơ sinh

Các nguyên nhân khiến trẻ bị nôn trớ

Do sai lầm trong chế độ ăn uống và chăm sóc (nôn trớ cơ năng)

• Cho trẻ bú quá no, ăn quá nhiều, ép trẻ ăn quá ngưỡng.
• Trẻ bắt đầu ăn bổ sung các thức ăn mới lạ, hoặc do ăn quá nhiều một loại thức ăn nào đó.
• Cho trẻ bú mẹ không đúng tư thế hoặc bú bình chưa đúng cách, khiến trẻ nuốt phải nhiều khí vào dạ dày gây nôn trớ.
• Đặt trẻ nằm ngay sau khi trẻ vừa ăn no.
• Quấn tã hoặc băng rốn quá chặt.

Cho trẻ bú bình không đúng cách khiến trẻ nuốt phải nhiều không khí dễ gây nôn trớ

Trẻ nôn trớ do bệnh lý

• Trẻ mắc các bệnh về đường tiêu hóa: tiêu chảy, chậm nhu động ruột, tắc ruột,…
• Trẻ bị bệnh nhiễm trùng thần kinh: viêm màng não mủ.
• Viêm đường hô hấp trên.
• Tăng áp lực nội sọ: Xuất huyết não do giảm tỷ lệ Prothrongbin.
• Do rối loạn thần kinh thực vật.
• Trẻ mắc hội chứng sinh dục thượng thận.
• Do dị tật đường tiêu hóa: hẹp tá tràng bẩm sinh, hẹp phì đại môn vị, hẹp thực quản, thoát vị hoành.
• Trẻ bị nôn trớ do tắc ruột, xoắn ruột: thường kèm theo tình trạng nhiễm trùng toàn thân, bụng chướng, bí trung – đại tiện, dịch dạ dày nâu đen, đi ngoài phân có máu.

Ngoài ra, nôn trớ cũng có thể là dấu hiệu cho thấy bé đang bị thiếu canxi. Nếu trẻ sơ sinh hay bị nôn trớ, bị giật mình kèm co giật trong khi ngủ, thường xuyên vặn mình, mẹ nên đưa trẻ đi khám xem có phải do trẻ bị thiếu canxi không? Đồng thời nên xem lại thực đơn dinh dưỡng hàng ngày của mẹ, và bổ sung hợp lý để cung cấp đủ canxi cho bé qua nguồn sữa mẹ.

Cách xử trí khi trẻ bị nôn trớ

• Khi trẻ bị nôn trớ, mẹ hãy nghiêng đầu trẻ sang một bên để trẻ không bị sặc chất nôn. Sau đó nhanh chóng làm sạch chất nôn trong khoang miệng, họng và mũi trẻ bằng cách hút hoặc quấn gạc mềm vào đầu ngón tay và thấm hết chất nôn trong miệng và họng trẻ để tránh mùi khó chịu do chất nôn gây ra.
• Khum bàn tay vỗ nhẹ hai bên lưng để trấn an trẻ đồng thời để giúp trẻ ho bật nốt chất nôn còn lại trong họng ra ngoài.

Sau khi trẻ nôn trớ, nên khum bàn tay vỗ nhẹ sau lưng trẻ

• Tuyệt đối không bế xốc trẻ lên khi trẻ đang nôn trớ để tránh làm tăng nguy cơ trào dịch ói vào phổi. Nên để bé nằm nghiêng hoặc đỡ bé ngồi dậy từ từ.
• Lau mặt, phần cổ và người trẻ bằng nước ấm, thay áo quần bị dính bẩn chất nôn.
• Nếu trẻ bị nôn khi ngủ, mẹ hãy đặt trẻ nằm nghiêng, kê cao đầu, luôn để thân mình phía trên cao hơn để tránh hiện tượng trào ngược.
• Khi bé đã ngừng nôn trớ, hãy cho trẻ uống một chút nước ấm hoặc nước điện giải oresol. Với trẻ trên 2 tuổi, mẹ có thể cho trẻ uống nước gừng ấm từng chút một. Gừng có tác dụng giúp ổn định đường ruột và giảm triệu chứng buồn nôn.
• Sau đó, mẹ có thể cho bé bú mẹ hoặc bú bình nhưng cần cho trẻ bú từ từ. Với các bé lớn, đã ăn dặm,… sau vài giờ khi trẻ không còn nôn trớ, mẹ có thể cho bé ăn uống bình thường, nhưng nên bắt đầu với các thực phẩm dễ tiêu hóa.
• Cho trẻ đi ngủ, không được tự ý dùng thuốc chống nôn khi chưa có ý kiến của bác sĩ.

Cách chăm sóc trẻ để ngăn ngừa nôn trớ

• Nôn trớ ở trẻ sơ sinh là một hiện tượng khá phổ biến do giai đoạn này, dạ dày của trẻ còn nằm ngang, cơ thắt tâm vị yếu nên trẻ rất dễ bị nôn trớ. Mẹ có thể giúp bé giảm thiểu tình trạng này bằng cách chia nhỏ thành nhiều cữ bú trong ngày để giúp bé tiêu hóa tốt hơn. Cho trẻ bú từ từ từng ít một, đủ cữ, không ép trẻ ăn quá no.
• Cho trẻ bú đúng tư thế, ngậm bắt vú mẹ đúng cách.

Mẹ lưu ý cần cho trẻ bú đúng tư thế và ngậm bắt vú mẹ đúng cách

• Khi bé bú bình, mẹ nên giữ bình sữa nghiêng 45 độ và cho sữa ngập núm vú bình để tránh việc bé nuốt phải không khí khi bú. Nên chọn núm vú cao su có lỗ vừa phải, không quá nhỏ hay quá lớn.
• Khi bé bú xong, không đặt bé nằm ngay lập tức, thay vào đó hãy bế bé khoảng 10-15 phút và vỗ ợ hơi để giúp tống bớt lượng khí thừa từ trong dạ dày ra ngoài, tránh khiến bé bị đầy bụng, khó tiêu.
• Không bế xốc, rung lắc trẻ, không đùa với trẻ khi trẻ vừa ăn no xong.
• Tránh để trẻ quá đói trước khi ăn, bởi vì khi quá đói, trẻ thường bú quá nhanh sẽ dễ nuốt phải không khí hơn.
• Mẹ có thể massage nhẹ nhàng vùng quanh rốn của bé giúp làm giảm co bóp dạ dày, hạn chế hiện tượng nôn trớ. Hoặc massage bụng mạnh và sâu theo đường đi của khung đại tràng để giúp tăng nhu động ruột, tăng tiết dịch, giúp trẻ tiêu hóa tốt và bài tiết phân đều đặn hàng ngày, giảm chướng bụng, đầy hơi và nôn trớ.
• Không cho trẻ mặc quần áo hoặc quấn tã quá chật để tránh gây áp lực lên dạ dày.
• Sau khi đã điều chỉnh cách chăm sóc mà hiện tượng nôn trớ ở trẻ vẫn không cải thiện, kèm theo các triệu chứng bất thường như sốt cao, phát ban, quấy khóc liên tục, lơ mơ, co giật, khó thở, nôn trớ liên tục, nôn kèm theo máu hoặc dịch mật (xanh, vàng), đau bụng quằn quại, trướng bụng, tiêu chảy,… bố mẹ cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và và xử trí kịp thời. Không nên chủ quan vì đó có thể là dấu hiệu bệnh lý liên quan đến rối loạn tiêu hóa do nhiễm trùng đường ruột, viêm màng não, dị ứng sữa, đồ ăn,…

Ngoài các biện pháp điều trị và chăm sóc trẻ bị nôn trớ được kể trên, để nâng cao thể trạng sức khỏe cho trẻ, đặc biệt là tăng cường chức năng đường tiêu hóa và nâng cao miễn dịch cho trẻ, mẹ có thể cho trẻ bổ sung cốm NutriBaby Plus mỗi ngày, với liều dùng mỗi ngày 1 gói chia 2-3 lần. Mẹ có thể pha cốm NutriBaby Plus với sữa mẹ, sữa công thức cho bé dùng dễ dàng.

Phần lớn trẻ sẽ hết hiện tượng nôn trớ khi được 6 – 7 tháng tuổi hoặc khi bé đã có thể ngồi vững, tuy nhiên cũng có một số bé đến khi được 1 tuổi mới chấm dứt được hiện tượng này. Trẻ bị nôn trớ liên tục sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe của trẻ, thậm chí có thể gây nguy hiểm. Hy vọng với những kiến thức trên, bố mẹ sẽ có biện pháp xử trí và chăm sóc trẻ đúng cách để giúp bé giảm thiểu hiện tượng nôn trớ và luôn khỏe mạnh.

Xem thêm:

>>> Trẻ sơ sinh biếng bú: Hiểu nguyên nhân, khắc phục đúng cách

>>> Trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi bị ho: Mẹ đừng xem nhẹ!

>>> Mách mẹ cách chăm sóc trẻ biếng ăn khi mọc răng